Klokken zijn apparaten die ons gedurende de lange geschiedenis van de moderne menselijke beschaving zijn gevolgd, van de tijden waarin de zon de enige manier was waarop we op betrouwbare wijze de tijd konden bijhouden tot de moderne tijd waarin atoomklokken en de wijdverbreide uitbreiding van digitale verwerking ons in staat stellen altijd verbonden te zijn met klokken die nooit de verkeerde tijd aangeven.

Maar hoe bepaal je wie de eerste klok heeft uitgevonden? Welnu, in de loop van onze geschiedenis waren er verschillende fasen van klokontwerpen, waarvan de oorsprong niet altijd duidelijk is en hun oorspronkelijke ontwerpers verloren zijn gegaan voor de geschiedenis.

Zonnewijzers zijn de eerste tijdmeetinstrumenten die de mens kent. Oorspronkelijk gecreëerd in Babylon meer dan 6 duizend jaar geleden, en ontwikkeld tot meer functionele staat in het Oude Egypte, werden zonnewijzers uiterst nuttige analoge kloktoestellen die nog vele duizenden jaren in gebruik bleven, en er zelfs in slaagden te overleven tot vandaag. Het echte begin van de populariteit van zonnewijzers in Egypte begon met de creatie van de eerste obelisken – hoge en slanke stenen structuren waarvan de schaduw het mogelijk maakte gemakkelijk de tijd af te lezen van de cirkelvormige gesegmenteerde horizontale schijf die op de grond eromheen was geplaatst.

Tip: https://www.klokkenconcurrent.nl/klok/klok-met-tandwielen.html

Met dit krachtige instrument ontdekten de Egyptenaren de langste en kortste dagen (zomer- en winterzonnewende), vonden zij het exacte punt van “middag”, voerden zij het 10-uurs daglichtstelsel in en nog veel meer. Zonnewijzers gingen uiteindelijk naar de rijken Griekenland en Rome, waar ze werden verwelkomd en drastisch verbeterd, waardoor veel kleinere en draagbare zonnewijzers konden worden gemaakt. Vanwege hun precisie en betrouwbaarheid bij zonnig weer bleven zonnewijzers in gebruik zelfs toen Europa de innovatieve fase van de ontwikkeling van mechanische klokken doormaakte. Toen die mechanische klokken eindelijk nauwkeurige metingen van de tijd gaven, werden zonnewijzers pas overbodig voor regeringen en de handelsindustrie (midden jaren 1800).

De eerste mechanische horloges gebruikten water als energiebron. Hoewel Griekse en Romeinse ingenieurs al in de 1e millennia v. Chr. probeerden dit type klok te perfectioneren (Pluto creëerde de eerste wekker op basis van water), was het de Chinese polymath (persoon wiens expertise een groot aantal verschillende onderwerpen omvatte) Su Sung die de eerste gemechaniseerde waterklok bedacht die werkte op het principe van echappement. Hoewel deze exacte waterklok nooit populariteit vond buiten China, bleek zijn mechanische engineering de basis te zijn voor moderne Europese en Islamitische klokken die werden gemaakt tijdens de volgende eeuwen.

Uitgelicht: https://www.klokkenconcurrent.nl/flip-klok/nextime-flip-klok.html

Europese mechanische klokken die niet door water werden aangedreven verschenen langzaam in de 13e en 14e eeuw, maar door hun gewicht en complexiteit waren ze alleen bruikbaar voor wetenschappers die ze maakten. Het moment dat mechanische analoge klokken eindelijk correct konden functioneren kwam met Jacob Zech van Praag in 1525 (hij baseerde zijn apparaat op eerdere ontwerpen die niet in klokken werden gebruikt), en werd sterk uitgebreid met het werk van Galileo Galilei en Christiaan Huygens die de slinger introduceerde.

Historisch gezien is de vuist moderne klok gemaakt door de Duitse uitvinder Peter Henlein die rond 1511 de klok met veeraandrijving aan de wereld introduceerde. Dit ruwe apparaat dat vaak meerdere uren op een dag werk verloor, bleek een belangrijk uitgangspunt te zijn voor andere uitvinders, die al snel hun gedachten richtten op het oplossen van het probleem van het maken van een kleine, stevige, gemakkelijk te gebruiken en bovenal nauwkeurige klok.